एका कळीचा फुल होण्याचा प्रवास बालकवींनी कवितेत अजरामर करून ठेवलाय.
हिरवे हिरवेगार गालिचे – हरित तृणाच्या मखमालीचे;
त्या सुंदर मखमालीवरती – फुलराणी ही खेळत होती.
गोड निळ्या वातावरणात – अव्याज-मने होती डोलत;
प्रणयचंचला त्या भ्रूलीला – अवगत नव्हत्या कुमारिकेला,
अवखळ नेत्रपल्लवी करून आपल्याकडे लोकांचे लक्ष वेधून घेणं कसं बरं जमेल आमच्या साध्याभोळ्या फुलराणीला
आईच्या मांडीवर बसुनी – झोके घ्यावे, गावी गाणी;
याहुनि ठावे काय तियेला – साध्या भोळ्या फुलराणीला ?
पुरा विनोदी संध्यावात – डोलडोलवी हिरवे शेत;
तोच एकदा हासत आला – चुंबून म्हणे फुलराणीला-
“छानी माझी सोनुकली ती – कुणाकडे ग पाहत होती ?
कोण बरे त्या संध्येतून – हळुच पाहते डोकावून ?
तो रविकर का गोजिरवाणा – आवडला अमुच्या राणींना ?”
लाजलाजली या वचनांनी – साधी भोळी ती फुलराणी !
संध्याकाळच्या खट्याळ वाऱ्याने फुलराणीचे गुपित ओळखले. तिच्या गालावर नाजूक चुंबन देऊन त्याने तिला विचारलं, “माझी सोनुली कुणाकडे पाहत होती बरं? तो आकाशातला सोनेरी सुंदर साजरा सूर्य आवडला का आमच्या राणीला?” आपला गुपित वाऱ्याने ओळखलेलं पाहून फुलराणी लाजेने चूरचूर होऊन गेली.
आन्दोली संध्येच्या बसुनी – झोके झोके घेते रजनी;
त्या रजनीचे नेत्र विलोल – नभी चमकती ते ग्रहगोल !
जादूटोणा त्यांनी केला – चैन पडेना फुलराणीला;
रात्रीच्या आकाशातील ताऱ्यांनी बिचाऱ्या फुलराणीवर जादूच केली. तिला अस्वस्थ करून सोडलं त्यांनी.
निजली शेते, निजले रान, – निजले प्राणी थोर लहान.
अजून जागी फुलराणि ही – आज कशी ताळ्यावर नाही ?
लागेना डोळ्याशी डोळा – काय जाहले फुलराणीला ?
सगळं जग अंधारात बुडून गेलाय. शांत शांत झोपी गेलंय. पण फुलराणी मात्र जागीच आहे. त्याच्या आठवणींमध्ये स्वतःला हरवून गेलीय ती.
या कुंजातुन त्या कुंजातुन – इवल्याश्या या दिवट्या लावून,
मध्यरात्रिच्या निवान्त समयी – खेळ खेळते वनदेवी ही.
त्या देवीला ओव्या सुंदर – निर्झर गातो; त्या तालावर –
झुलुनि राहिले सगळे रान – स्वप्नसंगमी दंग होउन!
काजव्यांच्या दिवट्या लावून वनदेवी रात्रीचे खेळ खेळात होती. वनदेवीला रिझवण्यासाठी झऱ्याने म्हटलेल्या गाण्याच्या तालावर सर्व रान झुलून राहिलंय. गूढ स्वप्नात दंग झालंय.
प्रणयचिंतनी विलीनवृत्ति – कुमारिका ही डोलत होती;
डुलता डुलता गुंग होउनी – स्वप्ने पाही मग फुलराणी –
“कुणी कुणाला आकाशात – प्रणयगायने होते गात;
हळुच मागुनी आले कोण – कुणी कुणा दे चुंबनदान !”
आकाशात पक्षी प्रणयगान गात होते. त्यांचे हे प्रेमाचे खेळ पाहून फुलराणी वेडीपिशी झाली. बावरल्या तिच्या मनाला दुसरा काही विचारच सुचेना.
प्रणयखेळ हे पाहुनि चित्ति – विरहार्ता फुलराणी होती;
तो व्योमीच्या प्रेमदेवता – वार्यावरती फिरता फिरता –
हळूच आल्या उतरुन खाली – फुलराणीसह करण्या केली.
परस्परांना खुणवुनि नयनी – त्या वदल्या ही अमुची राणी !
आकाशातील प्रेम देवता खाली आल्या आणि त्यांनी फुलराणीची व्याकुळ अवस्था जाणली. त्यांनी तर तिला आपली राणीच बनवले.
स्वर्गभूमीचा जुळ्वित हात – नाचनाचतो प्रभातवात;
खेळुनि दमल्या त्या ग्रहमाला – हळुहळु लागति लपावयाला
आकाशीची गंभीर शान्ती – मंदमंद ये अवनीवरती;
विरू लागले संशयजाल, – संपत ये विरहाचा काल.
सकाळचा थंड वारा वाहायला लागला. रात्रभर खेळून दमलेले तारे लपू लागले. संशयाचा अंधार फिटून मीलनाची घडी समीप आली.
शुभ्र धुक्याचे वस्त्र लेवुनि – हर्षनिर्भरा नटली अवनी;
स्वप्नसंगमी रंगत होती – तरीहि अजुनी फुलराणी ती!
तेजोमय नव मंडप केला, – लख्ख पांढरा दहा दिशाला,
जिकडे तिकडे उधळित मोती – दिव्य वर्हाडी गगनी येती;
लाल सुवर्णी झगे घालुनी – हासत हासत आले कोणी;
कुणी बांधिला गुलाबि फेटा – झकमणारा सुंदर मोठा!
आकाशी चंडोल चालला – हा वाङनिश्चय करावयाला;
धुक्याचे पांढरे शुभ्र वस्त्र लेवून धरती बाई नटली. तरी फुलराणी आपल्याच नादात होती. तेजोमय पांढरा मंडप घातला. मोती उधळत वऱ्हाडी आले ना! कोणी गुलाबी फेटे बांधले होते तर कोणी सुवर्णी झगे घातले होते. मंडप तर भरूनच गेला. सोनुल्या फुलराणीच लग्न ठरवायला सूर्याकडे गेला कोण? तर चंडोल पक्षी!
हे थाटाचे लग्न कुणाचे – साध्या भोळ्या फुलराणीचे !
गाउ लागले मंगलपाठ – सृष्टीचे गाणारे भाट,
वाजवि सनई मारुतराणा – कोकिळ घे तानावर ताना!
नाचु लागले भारद्वाज, – वाजविती निर्झर पखवाज,
साध्याभोळ्या फुलराणीच लग्न सजवायला कोण कोण आलं बरं? पक्ष्यानी मंगल गाणी गायली. कोकिळेने ताना घेऊन आसमंत भरून टाकला. वाऱ्याने सनई वाजवली. झऱ्याने पखवाज वाजवले. भारद्वाजाने तर नाचायलाच सुरवात केली.
नवरदेव सोनेरी रविकर – नवरी ही फुलराणी सुंदर !
लग्न लागते! सावध सारे! सावध पक्षी ! सावध वारे !
दवमय हा अंतपट फिटला – भेटे रविकर फुलराणीला !
वधूवरांना दिव्य रवांनी, – कुणी गाइली मंगल गाणी;
सोनेरी रविकार नवरदेव. सुंदर फुलराणी नवरी. दवबिंदूंचा अंतरपाट दोघांमध्ये धरला होता. सगळं काही एका क्षणासाठी शांत झालं.आणि मग अंतरपाट विरून गेला. रविकार भेटला फुलराणीला. दिव्यस्वरात वधूवरांसाठी कोण बरं मंगलगाणी गात होतं?
त्यात कुणीसे गुंफित होते – परस्परांचे प्रेम ! अहा ते !
आणिक तेथिल वनदेवीही – दिव्य आपुल्या उच्छवासाही
लिहीत होत्या वातावरणी – फुलराणीची गोड कहाणी !
गुंतत गुंतत कवि त्या ठायी – स्फुर्तीसह विहराया जाई;
त्याने तर अभिषेकच केला – नवगीतांनी फुलराणीला !
वनदेवींनी सुद्धा आपल्या दिव्य श्वासानी आशीर्वाद दिले आणि तिची गोड कहाणी लिहून ठेवली. स्वयंस्फूर्तीने कवी तिथे फिरत फिरत गेला आणि त्याने तर आपल्या कवितेने फुलराणीला अभिषेकच केला.
गावगोष्टी 